برای اثبات نبوت پیامبر اسلام راههایی ذكر شده كه عبارتند از:
1- معجزات
2- اخبار و بشارت پیامبران گذشته و كتب آسمانی آنها در مورد مبعوث شدن پیامبر اسلام
3- محتوای دعوت پیامبر اسلام
4- قرائن و نشانه‌هایی كه دلالت بر پیامبری اسلام می‌كند؛ قرائنی از قبیل: سوابق زندگی او، اطرافیان و اصحاب، وسائل پیشبرد هدف، میزان تأثیر او در محیط، میزان اعتقاد و فداكاری او در برابر هدف خویش، كه گواه بسیار روشنی است كه می‌تواند ما را از صداقت او در این ادَعا آگاه سازد.[1] بلكه جمیع اقوال و افعال و حالات و تمام سجایای اخلاقی او دلالت بر نبوت و رسالت و راستی او در ادّعای نبوتش می‌كند. هركس در سیره عملی و افعال و اخلاق و حالاتی كه از پیامبر گرامی اسلام به ما رسیده است و در روایات و اخباری كه دلالت بر شیوه هدایت و رهبری او بر مردم و انس و الفت او با مردم دارد و یا جوابهایی كه در مسائل گوناگون از او نقل شده و تدبیرهای بدیعی كه او در مصالح و امور زندگی مردم داشته و نكته‌ها و اشاراتی كه او در بیان كردن شرع مقدس اسلام داشته، دقت کند، جای هیچ شك و تردیدی باقی نمی‌ماند كه این امور با نیروی بشری حاصل نشده است بلكه با استمداد الهی همراه بوده و همه این امور به فضل خداوند به او عنایت شده است، در حالی كه او یك مرد امَی بیش نبوده و اینكه اصلاً علمی نیاموخته و به مكنب نرفته است. همه این امور گواهی می‌دهد كه اینها از خواص نبوت و دریافت وحی بوده است كه فقط به دست پیامبران حاصل می‌شود.[2]
محتوای دعوت پیامبر اسلام نیز یكی دیگر از رههای اثبات نبوت ایشان است، محتوای دعوت پیامبر اسلام مشتمل بر مفاهیم بلندی بود كه در تمام شؤون زندگی بشر تأثیر گذاشت، مردم را به سوی توحید و یكتاپرستی و منزه داشتن خداوند از هر گونه نقص و عیب و دست برداشتن از بت پرستی دعوت نمود در حالی كه قبل از آن مفاهیمی همچون شرك و بت پرستی در آن زمان رایج بود و مردم در گمراهی به سر می‌بردند. در محیط كینه و دشمنی جامعه آن روز بذر محبت و مواسات را پاشید و همه مردم را برادر و كمك كار و یار و غمخوار یكدیگر خواند و فرمود: «إنَما المؤمنون اخوهٌ ».[3] احسان و عدالت اجتماعی را بر پا ساخت و كجاست این تعالیم در بلندی و اوج در مقایسه با قبیحترین مفاهیم و رذائل اخلاقی كه مردم با آن خو گرفته به طوری كه دائم در جنگ و خونریزی بودند؛ از جمله بین أوس و خزرج كه دو قبیله بزرگ آن روز را تشكیل می‌دادند، جنگهایی که در طول 120 سال روی داده بود.[4]
یكی دیگر از راههای اثبات نبوت پیامبر اسلام بشارتهایی است كه پیامبران گذشته راجع به مبعوث شدن پیامبر اسلام داده‌اند به طوری كه در تاریخ نقل شده است كه پیامبر گرامی اسلام بر یهود و نصاری احتجاج می‌كرد كه در تورات و انجیل راجع به مبعوث شدن او بشارت داده شده است و اینكه حضرت موسی و حضرت عیسی به رسالت و پیامبری او بشارت داده‌اند و این كه اگر اهل كتاب به كتابهای خودشان رجوع كنند این بشارتها را در آن كتابها خواهند یافت و می‌شناسد و به آن اعتراف می‌كنند در مقابل این احتجاج پیامبر علمای یهود و نصاری هیچ جوابی نداشتند بلكه تنها جواب آنها سكوت و كتمان حق و عدم انتشار این بشارتها و كتب در بین پیروان خودشان بود. قرآن كریم در این رابطه می‌فرماید:
«الذّین آتیناهم الكتابَ یعْرفُونَه كما یعرِفونَ أبناءَهم و انّ فریقاً منهم لَیكتُمونَ الحقّ و هم یعْلَمون» (بقره/ 146)
«گروهی كه ما بر آنها كتاب فرو فرستادیم محمد و حقانیت او را به خوبی می‌شناسند همان گونه كه فرزندان خود را می‌شناسند ولی گروهی از آنها به خاطر دشمنی حق را كتمان می‌كنند در صورتی كه به آن علم دارند»

«الذین یتّبِعُون الرسولَ النبی الأمّی الذی یجدُونَه مكتوباً عندهم فی التوراة والانجیل» (اعراف/ 157)
«آنانكه پیروی كنند از فرستاده شده‌ای پیامبر امی است آن پیغمبری كه او را در تورات و انجیلی كه در دست آنها است نگاشته می‌یابند»

قرآن كریم راجع به بشارت دادن حضرت عیسی به بنی اسرائیل در رابطه با مبعوث شدن پیامبر اسلام می‌فرماید:
«و اذ قال عیسی بن مریم یا بنی اسرائیل انّی رسول الله الیكم مصدقاً لما بین یدی من التوراة و مبشراً برسول یأتی من بعدی اسمه احمد» (صف/ 6)
«و هنگامی كه عیسی بن مریم به بنی اسرائیل گفت: من همانا رسول خدا به سوی شما هستم و به حقانیت كتاب تورات كه مقابل من است تصدیق می‌كنم و نیز شما را بشارت می دهم كه بعد از من رسولی می‌آید كه نام او احمد است»[5]

اما در مورد معجزات پیامبر اسلام، یكی از راههای اثبات نبوت پیامبر اسلام این است كه او ادعای نبوت كرده و معحزه‌ای كه خارق عادت و مطابق ادعای او بوده است را اظهار كرده و آورده است در حالی كه دیگران از آوردن مثل آن عاجز بوده‌اند. معجزات پیامبر اسلام به حدّی است كه قابل شمارش نیست و كسی كه به دیده انصاف بنگرد جای هیچ گونه شك و تردیدی در صدق و راستی ادعای نبوت پیامبر (ص) برای او باقی نمی‌ماند.[6] علاوه بر اینكه نخستین و برترین و پایدارترین معجره پیامبر گرامی اسلام یعنی قرآن كریم در جای جای خود مسأله تحدّی را مطرح كرده است و به این وسیله صدق و راستی پیامبر اكرم را در ادّعای نبوتش به اثبات رسانده است آنجا كه می‌فرماید:
«قل لئن اجتمعتُ الأنس و الجنّ علی أن باتوا بمثل هذا القرآن لا یأتون بمثله ولو كان بعضهم لبعضٍ ظهیراً» (اسراء/ 88)
«بگو ای پیامبر اگر جن و انس جمع شوند كه مانند این قرآن كتابی بیاورند هرگز نمی‌توانند هر چند همه پشتیبان یكدیگر باشند.»

در واقع قرآن كریم روی مسأله تحدی و دعوت به معارضه كه یكی از اركان اعجاز است تكیه كرده و گاه با صراحت و گاه با دلالت التزامی می‌گوید این كتاب آسمانی از سوی خدا است و اگر شك و تردیدی در آن دارید جمع شوید و تمام نیروهای خود را به كار گیرید و چیزی همانند آن و یا بخشی از آن بیاورید؛ زیرا كه اگر قرآن زاییده فكر بشر باشد شما هم بشر هستید و دارای فكر و هوش، و در حقیقت با یك منطق عقلی روشن اعجاز قرآن و صدق و راستی نبوت پیامبر گرامی اسلام را اثبات كرده است و در طول تاریخ هم از زمان نزول قرآن تا كنون هیچ كس موفق به انجام این كار نشده است.[7]